ZEKÂT KİMLERE FARZDIR? GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI NELERDİR?

ZEKAT

Bir Ayet

“Onların mallarından sadaka/zekat al; bununla onları günahlardan temizlersin, onları arıtıp yüceltirsin. Ve onlar için dua et. Çünkü senin duan onlar için sükunettir, onları yatıştırır. Allah işitendir, bilendir.” (Tevbe, 9/103)

Bir Hadis

İbn Abbâs'tan (r.a.) nakledildiğine göre, Allah Rasülü (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Allah, zekatı ancak mallarınızın kalan kısmını temizlemek için farz kıldı.” (Ebü Davûd, Zekât, 32)

Bir Dua

“Allah'ım! Bizi bağışla, bize merhamet eyle, (ibadetlerimizi, hayır ve hasenatlarımızı, dualarımızı) kabul eyle, bizi cennete koy, bizi cehennemden âzat eyle.” (İbn Ebi Şeybe, Duâ, 135)

Bir Fetva

Zekât kimlere farzdır? Geçerli olmasının şartları nelerdir?

Zekat ibadeti ile ilgili şartlar, zekatın bir kimseye farz olmasının ve verilen zekatın geçerli olmasının şartları şeklinde iki ayrı başlık altında ele alınır.

Bir kimseye zekatın farz olması için o kimsenin müslüman, akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına gelmiş ve hür olması (Kâsânî, Bedaî’, II, 4-5), bir yıllık borcundan ve aslî ihtiyaçlarından fazla hakikaten ya da hükmen artıcı nitelikte “nisap miktarı” mala sahip olması gerekir. Artıcı nitelikte olmakla kastedilen, malın sahibine gelir, kâr, fayda temin etmesi yahut kendiliğinden çoğalma ve artma özelliğine sahip bulunmasıdır.

Zekatın farz olması için ayrıca nisap miktarı mal ya da servete sahip olduktan sonra üzerinden bir kameri yılın geçmesi ve yıl sonunda da nisap miktarını koruması gerekir. (Kâsânî, Bedâî’, 11, 13 va.; ibn Kudâme, el-Mugnî, IV, 73-74) Yıl içerisindeki artış ve düşüşlere itibar edilmez. Zekat bu süre dolmadan önce de verilebilir. (Kâsânî, Bedaî’, II, 15)

Zekatın geçerli olmasının şartlarına gelince, öncelikle “niyet” şarttır. Zekat bir ibadet olduğu için niyetsiz yerine getirilemez. (Kasânî, Bedâî’, II, 40; ibn Kudâme, el-Muğnî, IV, 88) Ayrıca fakire verilmesi ve teslimi demek olan “temlik” de şarttır. (Kâsânî, Bedâî’, II, 39) Yemek hazırlayıp yedirmek gibi ibâha denilen yollarla fakire zekat verilmiş olmaz.

Burdur İl Müftülüğü