BURDUR’UN EFSANEVİ HALK OYUNU TEKE ZORTLATMASININ ADI NEREDEN GELİYOR?

Burdur’un “Zortlatma”sı İsmini Nereden Alıyor?

Adını Anadolu'nun köklü beyliklerinden biri olan Teke Beyliği’nden alan Teke yöresi, yalnızca tarihî değil, aynı zamanda kültürel zenginliğiyle de dikkat çekiyor. Bu kültürün en önemli unsurlarından biri ise ritmik yapısı ve gösterişli figürleriyle öne çıkan “Teke Zortlatması”dır.

1277 yılında Karamanoğlu Mehmet Bey’in izniyle Teke Paşa tarafından kurulan Teke Beyliği, günümüzde Teke Yöresi olarak bilinen bölgeye adını vermiştir. Bu bölge; Burdur'un tamamı, Fethiye ve Ortaca (Muğla), Acıpayam, Kızılhisar, Honaz (Denizli), Dinar ve Başmakçı (Afyon), Yalvaç, Şarkikaraağaç (Isparta), Cevizli, Akseki, Manavgat ve Alanya (Antalya) gibi geniş bir coğrafyayı kapsamaktadır.

“Zortlatma” ne demek?

Teke Zortlatması, adını iki farklı kaynaktan alır: Bunlardan biri, bölgede yaygın olarak yetiştirilen keçilerin erkeklerine verilen “teke” adıdır. Özellikle eşleşme dönemlerinde tekelerin gerçekleştirdiği ani sıçrama ve zıplamalar, bu halk oyununun hareketlerine ilham vermiştir. Diğer görüşe göre ise, ad doğrudan Teke Yöresi’nin isminden türemiştir.

“Zortlama” kelimesi yörede çalım satmak, kabadayılık yapmak, aniden sıçramak anlamlarında kullanılır. Dolayısıyla Teke Zortlatması, yöre delikanlılarının yiğitliklerini göstermek amacıyla hızlı ve çalım dolu hareketlerle oynadığı bir halk oyunu olarak tanımlanır. Oyunun adı kimi kaynaklarda "Teke Zortlaması" şeklinde de geçmektedir.

Ritmi ve Ezgisiyle Ayırt Ediliyor

Teke Zortlatması, Türk Halk Müziği’nde 9 zamanlı aksak ritim ailesine mensuptur. Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde “Aksak” ve “Raks Aksağı” olarak bilinen 9/8’lik yapının 9/16’lık türevi bu türde kullanılır. Muzaffer Sarısözen, özellikle Isparta çevresinde bu usûlün “Gakgili havası” olarak adlandırıldığını ifade ederken, Hamit Çine ise köy kadınlarının tepsi, tencere kapağı ve leğen çalarak oynadığı teke oyunlarına “Dımıdan” dendiğini aktarmaktadır.

Bağlama ve Usûlün Gücü

Teke Zortlatması’nın en karakteristik özelliklerinden biri de bağlamadaki özel çalışma tarzıdır. Ezgilerin ritmiyle uyumlu olarak hızlı ve canlı icra edilen bu oyunlar, hem müzikte hem de dansta yüksek enerji ve teknik ister.

Kültürel Bir Miras Olarak Yaşatılıyor

Teke Zortlatması, yalnızca bir oyun değil; aynı zamanda bölgenin tarihî ve sosyo-kültürel yapısının yansımasıdır. Bu nedenle pek çok halk oyunları topluluğu tarafından yaşatılmakta, genç nesillere aktarılmakta ve festivallerde sergilenmektedir.

Haber Merkezi